Ayak bileğinin burkulması ayak ve bacak kemiklerinin bağlantı noktası olan dokularda (ligament) sert bantların yaralanmasıdır. Yanlışlıkla bileğinizi büktüğünüzde garip bir şekilde ayak bileğinizde yaralanma yaşanabilmektedir. Germede sıkıntı, bilek kemiklerinde ve eklemlerde problem olmasının yanı sıra ligament yırtılması ile de sonuçlanabilmektedir bu durum.

Tüm ligamentlerin hareket etmek ve eklemleri stabilize tutmak için belirli izin aralıkları bulunmaktadır. Bileği çevreleyen ligament bu sınırları geçtiği zaman burkulma yaşanmaktadır. Burkulan ayak bilekleri en sık ayak bileğinin dış bağlarındaki yaralanmaları içerir. (1)

Ayak burkulmasının nedenleri

Normalde daha fazla bir kuvvetle uygulanan germe hareketi ligamentlerde yaralanmaya neden olmaktadır. Bu durumda, ayak ya içe dönük ya da ters olarak burkulmaktadır. Yaralanmanın diğer şekilleri şu şekilde sıralanmaktadır:

• Koşma, çalışma, hızlanma ya da yataktan dikkat etmeden kalma gibi günlük hareketlerde yaşanan burkulmalar
• Düzensiz bir yüzeyin üzerine basmak (çukur olan bir yol gibi)
• Atletik oyunlar sırasında iki oyuncunun birbiriyle çarpışması ya da oyuncunun ayağının üzerine basılması (2)

Ayak burkulmasının belirtileri

Ayak bileği burkulması durumunda oluşan belirtiler şunlardır:

• Ağrı, özellikle etkilenen ayak kullanılmaya çalışıldığı zaman
• Şişme ve bazen morarma
• Kısıtlı hareket alanı

Bazı insanlarda dıştan ayrılma gibi bir yaralanma gözlemlendiği de söylenmektedir.

Eğer ayak bileğinizdeki bir burkulma sonucu oluşan ağrı ve şişliğin durumundan şüpheleniyorsanız, doktorunuza başvurmalısınız. Evde tedavi önlemlerine ihtiyacınızın olup olmadığını bir tek doktorunuzdan öğrenebilirsiniz. Eğer belirtiler ve semptomlar şiddetli ise ayak bileğinde ya da alt bacak kemiğinde kemik kırılması riski bulunmaktadır. (3)

Ayak burkulmasının tedavisi

Doktorunuz ayak ve ayak bileğinde dikkatli bir inceleme gerçekleştirerek ayak bileği burkulması teşhisi koyacaktır. Bu durumda fiziksel muayene ağrılı olabilir.

• Elle muayene: Doktorunuz hafifçe yaralanan ligamentlere dokunarak durumu anlamaya çalışacaktır.
• Hareket açıklığı: Ayak bileği farklı yönlere hareket edebilir, ancak sertlik ve şişlik varsa ayak bileği genellikle çok hareket edememektedir.

Eğer herhangi bir kırık yoksa doktor şişlik, ağrı ve morarmaları değerlendirerek ayak bileğinin burkulma şiddetini anlayabilmektedir.

Hemen hemen bütün ayak bileğini burkma vakaları ameliyatsız tedavi edilebilmektedir. Bağ yırtığı bile cerrahi onarıma gerek duyulmadan iyileşebilmektedir.

Ayak bileği burkulmasında şiddetine göre tedavi yöntemleri uygulanmaktadır:

1. Aşama: Dinlenme ve ayak bileğini koruma, şişliğin azaltılmasını da sağlayacaktır.

2. Aşama: Hareket, kuvvet ve esnekliğin geri kazandırılması aralığını kapsamaktadır.

3. Aşama: Bakım çalışmaları ayak bileğini bükme ya da açma faaliyetlerini gerçekleştirmeden kademeli geri kazandırmayı içerir. Bu tenis, basketbol veya futbol gibi keskin ve ani dönüşler (kesme faaliyetleri) gerektiren faaliyetleri yapmak için güçlü olmak daha sonra takip edebilmek içindir.

Bu üç farklı tedavi programı küçük burkulmalar için 2 hafta ya da ağır yaralanmalar için 6 ila 12 haftaya kadar tamamlanması gereken tedavilerdir. (4)

Evde tedavi yöntemleri

Dinlenme: Ağrı olmadan yürüyene kadar gerek varsa koltuk derneği kullanılabilir.

Buz: En azından ilk 24-72 saat boyunca bilekteki şişliği indirmek için gün boyunca 10 ila 20 dakika boyunca buz paketlerini uygulayabilirsiniz. Her zaman buzla cildin arasına ince bir bez tutun ve etkilenen bölgeye tüm eğrilere karşı buz paketini bastırın.

Sıkıştırma: Elastik kompresyon şalı bandaj olarak kullanmak şişliği azaltmaya yardımcı olmaktadır. İlk 24 ila 36 saat boyunca bu yöntemi uygulamak iyidir.

Yükseklik: 2 ila 3 saat boyunca mümkünse ayak bileğini kalbinizin seviyesinden yukarda tutmaya çalışın. Bu şişlik ve morarmayı azaltmaya yardımcı olmaktadır. (5)

Ayak burkulması için tedavi yöntemleri

Epsom tuzu: Epsom tuzu hafif ayak bileği burkulması için önde gelen ev tedavi yöntemlerinden biridir. Ayak bileğinde burkulma nedeniyle oluşan şişlik ve ağrıyı azaltmak için banyo suyunun içine epsom tuzu eklemeniz yeterli olacaktır. Epsom tuzu ayak bileğinin burkulmadan sonraki durumunu iyileştirmek için hızla çalışacaktır. Ayrıca, epsom tuzunda bulunan magnezyum sülfat kasları gevşetmeye yardımcı olmaktadır.

Hintyağı: Hintyağı ayak bileği burkulmalarının hızlı bir şekilde iyileşmesini sağlamak için kullanılan geleneksel tedavi yöntemlerinden biridir. Burkulma sonucu ayak bileğindeki aşırı genişlemiş olan rüptüre veya yırtılmış bağ dokusu oluşabilmektedir. Bu durumda, hintyağı risinoleik asit oranı yüksek olan bir trigliserit içerdiği için hem anti inflamatuar hem de analjezik olarak çalışarak ayak burkulmasına yardımcı olmaktadır.

Lahana: Lahana yaprakları ayak bileğinde burkulma sonucu oluşan şişlik ve acıyı hafifletmek için etkisi kanıtlanmış başka bir ev yapımı tedavi yöntemidir. Lahana yaprakları ayak bileğindeki burkulmayı tedavi etmek için gerekli olan vitaminleri ve mineralleri temin etmektedir. Haşladığınız lahana yapraklarını ayak bileğine folyonun da yardımını alarak sarın. Yarım saat beklettikten sonra bileğinizi temizleyin. (6)

Zerdeçal: Zerdeçal oldukça etkili bir baharattır. Sahip olduğu anti inflamatuar özellikler nedeniyle mükemmel bir ağrı kesici olarak bilinmektedir. Aynı zamanda, antispazmodik olarak zerdeçal baharatı, kasları, dokuları ve eklemleri rahatlatmaktadır. Şişliği hafifletir ve ağrıyı ortadan kaldırmaya yardımcı olur. İki yemek kaşığı zerdeçalı limon suyu ve suyla karıştırarak bir macun haline getirin. Sonrasında bileğinize sürüp üstünü bandajlayın. 10 saat boyunca bu bandajı tuttuktan sonra temizleyebilirsiniz. Her gün 10 saat arayla bir hafta boyunca bu tedaviye devam edebilirsiniz.

Sarımsak: Sarımsak aynı zamanda ayak bileği burkulmalarındaki çeşitli belirtileri hafifletmek için kullanılmaktadır. Anti enflamatuar özelliklere sahip olması nedeniyle sarımsak, iltihabı azaltarak ağrıyı hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Ayrıca, şifalı özellikleriyle bilinen sarımsak, vücudun gücünü ve enerjisini artırma yeteneğine sahip olduğu iyi iyileşme sürecini hızlandırmaktadır.

Arnika: Arnika bitkisi kasları ve eklemleri güçlendirmek için oldukça şifalı ve yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu bitkisi ağrı, şişme ve iltihabı azaltan mükemmel bir anti inflamatuardır. Ek bir avantaj olarak, arnika dolaşımı artırır ve yaralı olan bölgedeki morarmayı önlemeye yardımcı olur. (7)

Soğan: Tercihinize göre ince küpler veya ince halkalar halinde soğan dilimleri doğrayın. Bu dilimlerini pamuklu bir bezinde yardımını da atarak etkilenen bölgeye dairesel hareketle masaj yapın. Bu soğan küplerinde bulunan kimyasallar inflamasyonu azaltarak anında bir rahatlama sağlamak için yardımcı olmaktadır. (8)

Zeytinyağı: Zeytinyağı iltihabı hafifletmek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için gerekli olan belirli fenolik bileşikleri içermektedir. Bir tatlı kaşığı zeytinyağını alın ve bir kaç saniye ısıttıktan sonra soğumaya bırakın. Sonrasında ağrılı olan bölgeye bu ılık yağı uygulayın ve birkaç dakika masaj yapın. Kaslarınızı dinlendirmek için bunu gün içinde üç kez yapabilirsiniz.

Zencefil: Zencefil kökleri bilek burkulması semptomlarını azaltmada oldukça etkili olduğu bilinen bir bitkidir. Sadece 8 bardak suyun içine 2-3 adet dilimlenmiş zencefili ekleyin ve birkaç dakika kaynamaya bırakın. Sonrasında ılıması için bekletin. Temiz bir bezi bu suya batırdıktan sonra ayak bileğinin etrafını bu bezle sarın.

Aloe vera: Aloe veranın çeşitli spor yaralanmaları için yararlı olabilecek mükemmel iyileştirici özellikleri bulunmaktadır. Aloe vera yaprağını alın ve keserek içindeki jeli ayırın. Bu jele pamuğu batırın ve etkilenen bölgenin üzerine yerleştirin. Sonrasında kurumaya bırakın. (9)

Ayak burkulması için diyet

Eğer daha hızlı iyileşmesi istiyorsanız, bu yiyecekleri içeren diyetleri uygulayabilirsiniz:

• Bromelain (günlük 500 mg 3x) Bromelain ananasta bulunan bir enzimdir ve iyileşme sürecine yardımcı olacak bir anti inflamatuar olarak çalışır.
• Kolajen Tendon ve ligament kolajenle yapılır, bu nedenle kolajen üretimini destekleyen yiyecekleri tüketebilirsiniz.
• Omega-3 yağları (4g günlük) Balık yağında bulunan EPA ve DHA, yaralanmaların iyileşmesi için gereklidir. Akut yaralanmanın neden olduğu inflamasyonu azaltmaktadır.
• Yeşil sebzeler Besin açısından zengin olan deniz sebzeleri ligament ve dokularının yenilenmesini destekleyen temel mineralleri içer.
• MSM (1000 mg 3x gün) Bir anti inflamatuar özelliğe sahiptir ve tendon sağlığı için gerekli olan kükürtün kaynadığıdır.

Şişliği azaltmak ve hasarlı dokuların iyileşmesini desteklemek için anti inflamatuar gıdaların listesi şöyledir:

• Protein: Vücut proteini temin etmeden kayıp dokuları yenilememektedir. Yüksek kalite proteinli besinlerin başında balık ya da ot ile beslenen sığır eti gelebilmektedir.
• Yeşil yapraklı sebzeler: Kale, brokoli, ıspanak ve diğer yeşil yapraklı sebzeler K vitamini açısından zengindir ve iyileşmek için gerekli olan mineralleri temin eder.
• Vitamin C: Kolajen deri ve dokunun yenilenmesi için gerekli olan temel bir bileşendir. Bu nedenle, turunçgiller, biber, çilek, ve brokoli gibi C vitamini yönünden zengin sebze ve meyve tüketiminizi artırın. Ayrıca, Hindistan cevizi suyu gibi potasyum açısından zengin gıdalar da şifa sürecini hızlandırabilir.
• Çinko: Dokuların yenilenmesi için çinko oldukça gereklidir. Çinko alımını desteklemek için sığır eti, kabak çekirdeği ve ıspanak gibi gıdaları tüketebilirsiniz.
• Kırmızı meyveler: Serbest radikaller vücutta hasara neden olabilmektedir. Bu nedenle, diyet programına ahududu gibi meyveleri dâhil etmek bu hasarın oluşmasını engellemektedir. (10)