Çıban ya da diğer adıyla karbonkül (kanlı çıban) kıl köklerinde ya da cildin herhangi bir bölümünde ortaya çıkabilen, bakteriler nedeniyle oluşan ağrılı ve irin dolu dikenlerdir.

Çıbanlar (fronkül) genellikle kırmızı renktedir ve hassas yükseltiler halinde kendini göstermeye başlar. Bu yükseltiler irin doludur ve hızlı bir şekilde büyüyerek zamanla patlayarak ağrılı bir hal alır. Karbonkül ise cildin altındadır ve enfeksiyona bağlı olarak, bir küme halini oluşturarak şişer.

Genellikle çıbanın tedavisi ve bakımı evde yapılabilmektedir. Ama kesinlikle koparmaya ve sıkmaya çalışmamalısınız. Bu durumda enfeksiyonun yayılmasına neden olabilirsiniz. (1)

Çıbanın nedenleri

Çıban ve karbonkül genellikle bir veya daha fazla sayıda kıl köklerine enfekte olan Staphylococcus aureus (Staph bakteri) olarak bilinen bir bakteri türünden kaynaklanmaktadır. Staph bakteriler genellikle derinin yüzeyinde ya da burnun astarında size zarar vermeden yaşayabilir.

Bakteri kesikler ve sıyrıklar yoluyla deri altına girme ve orda çıbanları meydana getirme eğilimindedir. Bu bakteriler bağışıklık sisteminin yeteri kadar beyaz kan hücrelerini gönderip enfeksiyon ile mücadele edememesi sonucu güç kazanmaktadır.

Zamanla, ölü bakteriler ölü beyaz kan hücrelerinden de güç alarak ölü deri hücrelerinin altında bir irin oluşturmaktadır. Enfeksiyon cilt altına yayılarak bir yerde toplanıp çıbanları geliştirmektedir. (2)

Çıbanın belirtileri

Çıban genellikle sert, kırmızı ve yaklaşık 4 cm boyutlarında ağrılı bir şişlik olarak ortaya çıkar. İlerleyen birkaç gün içinde ise, şişlik daha da büyür ve daha yumuşak, ağrılı bir hal alır. Bu şişlikler irin yüklüdür.

Bazı ciddi enfeksiyon belirtileri ise şunlardır:

• Çıban etrafındaki deride enfeksiyon olur. Bu, kırmızı, ağrılı, sıcak ve giderek şişen bir enfeksiyondur.
• Çıban etrafındaki deride kaynama ve sıcaklık hissedilir.
• Ateşte bir yükselme olur.
• Yakınındaki lenf düğümleri (bezleri) şişmiş olabilir. (3)

Çıbanın tedavisi

Çıbanın tedavisi için öneriler şunlardır:

• Çıbanı sıkmaktan kesinlikle uzak durun.
• Antiseptik sabunlarla yıkayabilirsiniz.
• Günde 3 kez 10 dakika boyunca sıcak kompres yapabilirsiniz
• Patlamasına karşı üzerine yara bandı yapıştırabilirsiniz.
• Enfeksiyonun yayılmasını önlemek için sık sık ellerinizi iyice yıkayın.
• Temiz bir havlu ile enfekte olan bölgenin etrafını kurutun.
• Eğer birkaç gün sonra iyileşme gözlemlenmemişse bir doktora görünün.

Çıban bazı durumlarda antibiyotik ile tedavi edilebilir. Göz çevresinde çıkan çıban ve enfeksiyon kan dolaşımına erişebilir ve beyne ulaşabilir. Bu durumlar kesinlikle doktor tarafından tedavi edilmelidir. Tedavi yöntemleri şöyledir:

• Diyabet gibi çıbanın altında yatan nedenler belirlenir.
• Uzun süreli antibiyotik ilaçlar ve antiseptik sabunlar kullanılabilir.
• S. aureus bakterisi vücutta yaşar bu nedenle yayılmasını önlemek için kişisel hijyene çok dikkat edilmelidir.
• Tüm çarşaflar ve havlular mutlaka temiz olmalıdır.
• S. aureus bulaşıcı olduğundan evdeki diğer üyeleri koruma amaçlı önlemler alınmalıdır. (4)

Çıban için tedavi yöntemleri

Çay ağacı yağı: Çay ağacı yağı güçlü antiseptik, antibakteriyel ve antimantar özellikler ile yüklüdür. Bu nedenle, rahatsızlığı ve ağrıyı rahatlatmak için tedaviye yardımcı olan tıbbi kullanım alanlarına sahiptir. Çıban için de mükemmel bir ilaç olan çay ağacı yağını pamuklu bir bez yardımı ile çıban olan bölgeye uygulayabilirsiniz. Bu işlemi yaparken kesinlikle elinizle çıbana temas etmemelisiniz.

Zerdeçal: Zerdeçal oldukça güvenilir bir anti inflamatuar olarak bilinmektedir. Çıbanın kana karışmadan iyileşmesine yardımcı olur. Zerdeçal çayı içmek bu tedavi yöntemi için yeterlidir. Sadece bir bardak sıcak suyun için bir çay kaşığı zerdeçal tozu ekleyin ve bunu günde 3 kez için. Zerdeçalı suyla bir macun haline getirip çıban üzerine de uygulayabilirsiniz. (5)

Hintyağı: Hintyağını cildin üzerine sulandırılmamış bir şekilde nazikçe uygulayabilirsiniz. Etkisi tıpkı çay ağacı yağıyla aynıdır. Çıbandan kurtulmak için gün boyunca pamuklu bir çubuk yardımıyla çıban üzerine birkaç damla uygulayabilirsiniz.

Yumurta: Yumurta akı çıbanları tedavi etmek için oldukça etkili bir tedavi yöntemidir. Yumurta akı hem bağışıklık sistemini güçlendirir hem de vitamin A ve E açısından zengindir. Basitçe, yumurta beyazını sarısından ayırıp gazlı bir bez yardımıyla çıbanın üzerine uygulayabilirsiniz. Bu pansumanı yaklaşık 6 saatte bir değiştirin. (6)

Soğan: Soğan içinde 25 adet aktif bileşen içermektedir. Bunlar anti inflamatuar özellikler sergilemektedir. Soğan ayrıca uçucu yağlar, antiseptik, antifungal, antikoagülan ve analjezik özelliklere de sahiptir. Cilt iltihaplarından kurtulmak için etkili bir tedavi yöntemi olabilmektedir. Çıban üzerine uygulandığında kan dolaşımına yardımcı olarak irinin çekilmesine yardımcı olur.

Sarımsak: Sarımsak soğanla aynı aile olan allium ailesine aittir. Bu, alliin ve ajoene gibi sülfür içeren bileşikler açısından zengin olduğu anlamına gelmektedir. Sarımsak mükemmel bir anti inflamatuar, antibakteriyel ve antiviral olarak da bilinmektedir. Bu nedenle, çıbanı tedavi etmek için harika bir yöntem olabilmektedir. 2-3 adet sarımsak dişini alıp suyla beraber ezerek bir macun haline getirebilir, sonra da çıban üzerine uygulayabilirsiniz.

Epsom tuzu: Epsom tuzu magnezyum sülfattan oluşur. Banyo suyuna epsom tuzu ekleyerek ya da kompres uygulayarak çıbanları tedavi edebilirsiniz. Epsom tuzu ile yapılan sıcak kompres irinin dışarı çıkmasına yardımcı olmaktadır. Epsom tuzunun bir diğer faydası ise toksinleri geçerek şişkinliği ve ağrıyı azaltmasıdır. (7)

Çörek otu: Çörek otu tedavi edici özellikleri nedeniyle çıban gibi cilt problemleri için faydalı olabilmektedir. Biraz suyun için birazcık çörek otunu öğütüp katmak ve sonrasında macun haline getirip etkilenen alana uygulamak yeterlidir. Çörek otu yağını da çıbana uygulayabilirsiniz.

Süt: Süt iyileşme sürecini hızlandırarak çıban nedeniyle oluşan ağrıyı azaltmaktadır. 1 bardak sütü ısıtın ve yoğunlaşması için 3 yemek kaşığı tuz, 1 çorba kaşığı un ve biraz ekmek kırıntısı ekleyin. İltihaplı olan alana doğrudan bunu bir macun olarak uygulayın. Günde 4-5 kez bunu tekrarlayabilirsiniz.

Muz: Muz oldukça tedavi edicidir ve iltihaplı ciltten kurtulmak için yardımcı olmaktadır. Biraz garip gelebilir ama muz kabuğu bu konuda mucizeler yaratabilmektedir. Çıban üzerine muz kabuğunu koyun ve bir bandaj yardımı ile sarıp, gece boyunca bekleyin. Sabah bu alanı temizleyin.

Elma sirkesi: Elma sirkesi ile suyu karıştırın ve bir pamuk yardımıyla etkilenen bölgenin etrafına uygulayın. Bu yöntemi günde birkaç kez tekrar edebilirsiniz. Alternatif olarak, elma sirkesi ile balı karıştırıp yine etkilenen bölgeye uygulayabilirsiniz. Bunu da günde 2 kez tekrarlayın. (8)

Ekmek: Ekmek evde kolayca kullanılabilen bir malzemedir. Ekmeği lapa haline getirip bandaj yardımı ile çıban olan bölgeye sarın. Alternatif olarak, ekmeği ılık su veya süt içinde biraz tutulup sıvıyı emmesi sağlanmalıdır. Çıbanın olduğu bölgeye bu ekmeği doğrudan yerleştirin. Günde iki kez bu işlemi uygulayabilirsiniz.

Mısır unu: Mısır unu, doğal bir emicidir ve çok şifalı olduğu kabul edilmektedir. Yarım bardak suyu kaynatın ve kalın bir hamur yapmak için içine biraz mısır unu ekleyin. Bu karışımı doğrudan çıbanın üzerine macun gibi sürün ve temiz bir bezle üstünü sarın. İrin dışarı akana kadar günde iki kez bu işlemi uygulayabilirsiniz. (9)

Patates: Patates cilt sağlığı için oldukça faydalı olan kalsiyum, demir, manganez, fosfor, magnezyum, C vitamini ve B kompleks vitaminlerini içermektedir. Aynı zamanda, cilt sağlığını destekleyen flavonoidler, alkaloidler ve tanenler açısından da oldukça zengindir. Bu nedenle, çıban yüzünden oluşan iltihabı ve ağrıyı azaltmak için güçlü bir anti inflamatuar halini almaktadır.

Ekinezya: Ekinezya antibakteriyel, antitümör, antiviral ve immün stimülan özelliklere sahip bir bitkidir.  Doğrudan Staphylococcus aureus nedeniyle oluşan çıbanlardaki bu bakterileri yok etmektedir. Ekinezya içerikli özleri, çayları, tozlarını, kapsüllerini ya da merhemi kolayca kullanabilirsiniz. Çıbanlar için güçlü bir enfeksiyon savaşçısıdır.

Maydanoz: Maydanoz antibakteriyel, antioksidan ve antifungal özelliklere sahiptir. Bu nedenle, çıban gibi enfeksiyonlu durumlarda hızlı bir iyileşme sağlamak için yardımcı olmaktadır. Düzenli uygulandığı takdirde, maydanoz tahriş olmuş bölgeyi ve iltihaplı olan cildi rahatlamaktadır. (10)