Neredeyse her insan aşırı çalışma nedeniyle zaman zaman aşırı yorgunluk hissedebilmektedir. Geçici yorgunluk olduğu zaman genelde bunun nedeni bellidir ve çözümü bulunabilmektedir.

Amansız gelen bitkinlik hissi, diğer taraftan uzun sürer ve daha derindir. Rahatlatılması daha güç olabilmektedir. Bu yorgunluk durumu zamanla gelişir ve enerji, motivasyon ve konsantrasyonunu azaltır. Neredeyse yorgunlukta sabit bir durum vardır denebilmektedir. Hem duygusal hem psikolojik hem de fiziksel yorgunluk bir araya gelebilmektedir. (1)

Yorgunluğun nedenleri

Yorgunluğun birçok olası nedeni vardır. Onlar üç ana kategoriye ayrılmaktadır:

• Yaşam tarzı faktörleri
• Fiziksel sağlık koşulları
• Ruh sağlığı sorunları

Yaşam tarzı faktörleri: Eğer yorgunluk yaşıyorsanız, bu fiziksel aktiviteler ve yaşam tarzıyla ilgili olabilmektedir. Aşağıdaki örnekler yorgunluğun nedenlerindendir:

• Fiziksel efor
• Fiziksel aktivite eksikliği
• Uyku eksikliği
• Aşırı kilo olma ya da obezite
• Duygusal stres dönemleri
• Can sıkıntısı
• Keder
• Antidepresan veya sedatifler gibi bazı ilaçlar almak
• Düzenli bir alkol tüketimi
• Uyuşturucular kullanma
• Çok fazla kafein tüketmek
• Besleyici olmayan yeme alışkanlıkları

Fiziksel sağlık koşulları: Birçok tıbbi koşul yorgunluğa neden olabilmektedir. O koşullar şöyle sıralanmaktadır:

• Anemi
• Artrit
• Fibromiyalji
• Kronik yorgunluk sendromu
• Soğuk algınlığı ya da grip gibi enfeksiyonlar
• Addison hastalığı (hormon düzeylerini etkileyen bir hastalıktır)
• Hipotiroidizm veya tiroid
• Hipertiroidizm veya aşırı aktif tiroid
• İnsomnia gibi uyku bozuklukları,
• Anoreksi gibi yeme bozuklukları,
• Otoimmün bozukluklar
• Konjestif kalp yetmezliği
• Kanser
• Diyabet
• Böbrek hastalığı
• Karaciğer hastalığı
• Kronik obstrüktif pulmoner hastalık
• Anfizem

Ruh sağlığı sorunları: Ruh sağlığı durumları da yorgunluğa yol açabilir. Örneğin, yorgunluk, anksiyete, depresyon ve mevsimsel duygulanım bozukluğunun sık görülen bir belirtisidir. (2)

Yorgunluğun belirtileri

Yorgunluk genelde altta yapan sebeplerden birinin semptomudur. Yorgunluk her kişide farklı tarif edilebilir ve zihinsel ya da fiziksel yorgunluklar ile beraber olabilir. Bazı belirtiler şöyle sıralanmaktadır:

• Halsizlik,
• Enerji eksikliği,
• Sürekli yorgun veya bitkin hissetme,
• Motivasyon eksikliği,
• Konsantrasyon güçlüğü,
• Görevleri tamamlamaya çalışırken zorluk yaşama.

Diğer semptomlar ise bayılma veya bilinç (senkop) kaybı, hızlı kalp atışı (çarpıntı), baş dönmesi veya baş dönmesi gibi bireyin hayatını etkileyen semptomlardır. Bu durumlar aslında yorgunluğun altında yatan başka bir sağlık sorununun habercisi olabilmektedir. (3)

Yorgunluğun tedavisi

Halsizliğin veya yorgunluğun tedavi genelde altında yatan nedene bağlıdır. Tedavi ergen ya da genç erişkinlerde çok gerekli olmayabilir. Genel olarak, halsizlik ya da yorgunluğun tedavisi sağlıklı bir diyetten ve düzenli uykudan geçmektedir. Ek tedaviler ise yorgunluğun altında yatan sağlık problemlerine yönelik olarak değişebilmektedir. (4)

Yorgunluk için tedavi yöntemleri

Muz: Muz hızlı bir şekilde enerji sağlayacak glikoz, sakaroz ve fruktoz gibi doğal şekerler içerir. Muzda bulunan bu şekerleri vücutta enerjiye dönüştürecek yüksek oranda potasyumu da içermektedir. Eğer yorgun hissediyorsanız, bir ya da iki adet muz yiyin. Muzla yapılan çeşitli taze ve doğal içecekleri de deneyebilirsiniz.

Süt: Süt yorgunluğu azaltabilecek B kompleksleri açısından iyi bir kaynaktır. Aynı zamanda, kemikleri güçlendirebilen kalsiyumu da içermektedir. Eğer uyuşuk hissediyorsanız, bir bardak sıcak sütün içine bir çay kaşığı da bal ekleyip içebilirsiniz. Alternatif olarak, ılık sütün içine 1 çay kaşığı meyan tuzu ekleyerek içebilirsiniz. Günde sadece iki kez içmelisiniz.

Badem: Badem yorgunluğu ortadan kaldırabilecek vitamin E ve magnezyum ile doludur. Bu kurutulmuş bademleri yediğiniz zaman yağ, protein ve karbonhidrat enerjiye dönüşmektedir. Her gün sadece geceden suda bekletilen 2 adet bademi tüketmek bile yeterli olabilmektedir. Eğer yorgun hissediyorsanız, hemen kavrulmuş olan bademlerden de yiyebilirsiniz.

Çilek: Çilek gibi meyveleri yemek ya da suyunu içmek yorgunluğu kaldırıp enerji vermek için oldukça iyi bir yöntemdir. Çileği direk yiyebilir ya da diğer meyveler ile birleştirerek suyunu çıkarabilirsiniz. Vücudun bağışıklık sistemini güçlendirerek dokuların onarılmasına destek olmaktadır. (5)

Yeşil çay: Ferahlatıcı bir fincan yeşil çay yorgunluğu özellikle de stresle ilişkili olan yorgunluğu azaltmaya yardımcı olmaktadır. Yeşil çay polifenol içerdiği için stresi azaltır, enerjiyi artırır ve zihinsel odaklanmayı geliştirir. Ayrıca, metabolizmayı hızlandırarak yorgunluğu ortadan kaldırmaya büyük oranda yardımcı olur.

Kabak çekirdeği: Kabak çekirdeği yorgunluk ile mücadele için ideal bir aperatiftir. Kabak çekirdekleri hem yüksek kaliteli protein, sağlıklı omega-3 yağ asitleri ve vitamin B1, B2, B5 ve B6, hem de manganez, magnezyum, fosfor, demir ve bakır gibi mineralleri barındırmaktadır. Tüm bu besin değerleri bağışıklık sistemini güçlendirmek ve vücuda gerekli olan enerjiyi sağlamak için benzersizdir. Bu nedenle, yorgunluk için idealdir.

Yoğurt: İçerdiği yüksek protein ve karbonhidrat nedeniyle yoğurt, yorgunluğun belirtileriyle mücadele etmek için mükemmel bir yardımcı haline gelmektedir. Aslında, yoğurt vücut tarafından hızlı bir şekilde kullanılmakta ve bu durumda, hızlı bir şekilde enerjiye dönüşmektedir.

Karpuz: Eğer sıcak bir günün ardından ya da egzersizden sonra dehidratasyon nedeniyle yorgunluk hissediyorsanız, bir dilim karpuz enerjinizi geri kazanmaya yardımcı olabilmektedir. Karpuz suyunda bulunan yüksek besin değerleri susuzluğu ortadan kaldırarak yorgunluk belirtilerini hafifletmektedir. (6)

Yumurta: Yorgunlukla mücadele etmenin en önemli yollarından biri iyi dengelenmiş bir diyet programı uygulamaktır. Genellikle çoğu insan zamansızlık nedeniyle kahvaltıyı atlamaktadır. Oysa her sabah düzenli kahvaltı yapmaya çalışmak ve kahvaltılara yumurtayı eklemek oldukça doğru bir karadır. Yumurta demir, protein, vitamin A, folik asit ve pantotenik asit ile yüklüdür ve hem enerji verir hem de yorgunlukla mücadele eder.

Kahve: Kafein vücudu canlandırmak ve vücuda gerekli enerjiyi sağlamak için oldukça iyi bir kaynaktır. Kahvede bulunan kafein enerjiyi yükseltmektedir. Uykusuzluk ve anksiyete riskini önlemek için aşırıya kaçmadan içmekte fayda vardır. Yağsız süt ve siyah kahve ile tüketmeye çalışın.

Ginseng: Ginseng enerjiyi artırmak için bilinen en eski yöntemlerden biridir. Ginseng kökleri tükenmiş ve zayıflamış vücudu canlandırmak için binlerce yıldır kullanılmaktadır. Sadece yorgunluğu tedavi etmek için Asya ginsengi kullandığınızdan emin olun. 6 hafta boyunca her gün 2 gram ginseng tozu tüketebilirsiniz. (7)

Hurma: Yorgunluğu gidermek için en etkili ve kolay ulaşılabilir doğal yardımcılardan biri düzenli olarak hurma tüketmektir. Gece yarım bardak suyun içine beş ya da yedi adet hurmayı ekleyin ve sabah bu hurmaları ezerek hamur haline getirin. Bir hafta boyunca en az iki kez bunu tüketmek yorgunluktan kurtulmak için oldukça etkilidir. Ayrıca bir bardak sütün içine de ekleyip tüketebilirsiniz. (8)

Hindistancevizi suyu: Hindistancevizi suyu, yorgun hisseden hastalara ve vücut yorgunluğu olan insanlara enerji verdiği için tavsiye edilmektedir. Zihni canlandırmanın yanı sıra, vücuttaki tüm organların düzgün çalışmasına yardımcı olur. Bu suda bulunan vitaminler vücutta yorgunluğa neden olan eksiklikleri tamamlamaktadır. Yorgunluğu gidermek için günde iki kez hindistancevizi suyu içebilirsiniz. (9)

Patates: Patates potasyum açısından zengindir ve vücuda gerekli olan enerjiyi verir. Potasyum sinir sistemi fonksiyonu ve kas kullanımı için hayati bir önem taşımaktadır. Kronik yorgunluğun sebeplerinden biri potasyum eksikliğidir. Basitçe, ince dilimler halinde kesilmiş patates dilimlerini geceden ıslatabilir ve sabah bu suyu içebilirsiniz.

Nane yağı: Uyandığınız zaman hemen enerjik ve odaklanmış hissetmek istiyorsanız saf nane yağı koklayabilirsiniz. Sadece bir çift yağ damlası sizi uyandırmaya yetecektir. Ayrıca günün geri kalanın için de canlanmış ve enerjik hissetmek istiyorsanız, banyo suyuna 2-3 damla nane yağı ekleyebilirsiniz.

Arı poleni: Bazı yiyecekler enerji vermek ve yorgunluğu gidermek için süper yiyecekler olarak adlandırılır. Arı poleni de bunlardan biridir ve yorgunluk için bilinen en popüler tedavi yöntemlerinden biridir. Eğer, polen alerjiniz varsa uzak durmakta fayda vardır. (10)

Yorgunluktan korunma yöntemleri

• Her zaman ekstra fiziksel veya zihinsel faaliyetlerde özellikle yeterli uyku aldığınızdan emin olun.
• Haftada 4 kez 20 dakika boyunca düzenli egzersizler yapın.
• Dengeli bir diyet programı için ekstra vitamin ve mineralleri diyete eklediğinizden emin olun.
• Eğer kiloluysanız kilo vermeye çalışın, obezite probleminiz varsa da doktorunuza danışın. (11)